Harry van Rijn (94) schreef boek vol boeiende 'brieven aan zichzelf'

VORDEN - Oud worden met een goed geheugen en een helder brein. Dat is een voorrecht waar je blij mee moet zijn. En waar je ook zo lang mogelijk gebruik van moet maken. Dat zegt de Vordense schrijver en columnist Harry van Rijn. Hij bracht die regel in de praktijk en schreef deze winter de roman 'Beste Harry'. Een boek waarin hij, in de vorm van ruim dertig 'brieven aan zichzelf', de eerste kwart eeuw van zijn leven beschrijft. Maar er was voor dat schrijven wel een bijzondere aanleiding. Daarover en over zijn nieuwe roman hadden we met hem een gesprek.

Anderhalf jaar geleden verloor Harry, na een gelukkig huwelijk van zesenzestig jaar, zijn lieve Evelien. Ondanks de zorg en aandacht van familie, vrienden en buren, bleven er daarna toch veel lege uren en eenzame dagen. Hij kon niet tegen nietsdoen en een depressie dreigde. Hij kreeg toen de goede raad zich te gaan verdiepen in zijn verleden. Voegde daar vrijwillig een opdracht aan toe. Namelijk de taak het verhaal van zijn jeugd in brieven terug te vertellen aan dat kleine mannetje dat, in het jaar 1930, zeven jaar oud als wees alleen op de wereld is. Hij schrijft die brieven wel met de kennis en het inzicht van nu. Die brieven gaan onder andere over de periode die hij in de dertiger jaren van de vorige eeuw heeft doorgebracht in het toen behoorlijk strenge opvoedingsgesticht Hoenderloo. Waar hij in een harde mannengemeenschap twaalf jaar van zijn jeugd doorbrengt.

86 jaar geleden: de groep jongens waarin Harry (voorste rij vijfde van links) is opgevoed. Foto: PR

Harry geeft direct toe dat het wat wonderlijk lijkt om brieven te gaan schrijven aan jezelf. Maar die ruim dertig brieven vertellen wel een boeiend verhaal over die eerste kwarteeuw van zijn leven. Een verhaal dat ongetwijfeld ook een aantal van de lezers zal interesseren die hebben genoten van zijn vele artikelen in 'Contact', waardoor hij voor veel bewoners van Vorden als het ware een goede bekende is geworden.

Zo wordt in die brieven verteld dat Harry zijn lange leven vooral dankt aan de gestichtsarts die hem, met een geduldige aanpak, hielp om een anorexia te overwinnen. Een eetstoornis ontstaan door het toen weinig liefdevolle regime van de inrichting en het gepest van de andere jongens. Gelukkig is er later wel Lambertus, zijn eerste vriendje dat hem uit zijn eenzaamheid haalt en hem meer zelfvertrouwen geeft.

In die brieven komen natuurlijk ook zijn vele opvoeders tot leven. De hardvochtige meester Zwaan met zijn striemende bamboestok. Die lieve juffrouw Bakker uit groep 1 die zelfs heeft geprobeerd om adoptieouders voor hem te vinden en hem veel heeft geleerd over de natuur. Of over de twee groepsleiders Wum en Buikie die hem stimuleren om verhalen te gaan schrijven en die er voor hebben gezorgd dat een nare schaduw uit zijn jeugd wordt verdreven. En de mensen die hem hebben geholpen met het leren, vooral van de Engelse taal.

Hij kiest na de lagere school het mooie beroep van letterzetter. En moet, na een geslaagde opleiding, in de oorlog aan het werk bij een heel onaangename drukkersbaas. Gaat daarom liever vrijwillig als loopjongen werken in een boekhandel. Moet zich tijdens een razzia verbergen in de kruipruimte van zijn huis. Beleeft - als een jongeman die tot zijn twintigste jaar nauwelijks een meisje heeft gezien, laat staan aangeraakt - een heftige liefdesrelatie die dan ook niet goed eindigt. Moet als boerenknecht onderduiken in Twente en vindt na de oorlog als ambitieuze jongeman al snel een baan met perspectief bij een uitgeverij. Waar hij zich, om los te komen van dat gestichtsverleden, op zijn werk stort. Daarin zichzelf wil bewijzen. En intussen bijna vergeet gelukkig te worden.

En dan beschrijft hij in zijn brieven het misschien wel mooiste deel van dit jeugdverhaal. Harry vertelt over zijn ontmoeting met Evelien, de blonde en lieve leerling-verpleegster. Een jonge vrouw die door haar veelzijdig en veeleisend werk in een Nijmeegs ziekenhuis al veel heeft meegemaakt. En door haar verantwoordelijke werk eigenlijk al een volwassen en levenswijze vrouw is geworden. Die van hem houdt om wie hij is. En hem voor de rest van zijn leven zijn slechte jeugd doet vergeten. Waarbij hij - in de laatste brief - tot de positieve conclusie komt dat hij, samen met en ook dankzij haar, toch een heel gelukkig mens is geworden.

Een belangrijke vraag: heeft deze schrijfopdracht hem geholpen om het verstoorde evenwicht in zijn leven te herstellen? Harry van Rijn: "Dat was inderdaad het geval. Dat schrijven was heerlijk werk en met recht een geneesmiddel. Al was het soms best een zware opgave." En nu is hij blij en ontspannen dat de opdracht is voltooid. En hij, dankzij vooral de grote steun en technische bijstand van zijn kinderen, ook nog kans heeft gezien van dit boek in eigen beheer een bescheiden oplage te laten drukken.

'Beste Harry' is vanaf deze week als paperback verkrijgbaar bij Boekhandel Bruna in Vorden. De prijs is 16.50 euro. Wie graag een gesigneerd exemplaar van dit bijzondere boek wil kopen, is welkom bij Bruna in de Raadhuisstraat in Vorden op zaterdag 27 mei. De auteur zal daarvoor van 11.00 uur tot circa 13.00 uur in de boekwinkel aanwezig zijn.