Hereniging Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente

VORDEN – Zondag 29 oktober wordt het gevierd: de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente te Vorden gaan samen verder als Protestantse Gemeente Vorden (PGV). Onder het motto 'bij-Eén' wordt zondagmorgen om 10.00 uur dit in een bijzondere kerkdienst in de Dorpskerk in het hart van Vorden gevierd. Deze datum is bewust gekozen: het is dan ook vijfhonderd jaar Reformatie.

Door Jan Hendriksen

In deze feestelijke viering gaan zondag de beide protestantse predikanten voor: Ds. Freek Brandenburg en Ds. Jan Kool. Mirjam Berendsen, de vaste organist van de Dorpskerk, bespeelt het Lohmanorgel, de Cantorij ondersteunt de gemeentezang terwijl Dick Boerstoel één en ander nog muzikaal opvrolijkt op zijn trompet. Na afloop is er alle gelegenheid elkaar te ontmoeten. Voor deze speciale kerkdienst zijn ook alle oud-voorgangers van beide kerken uitgenodigd evenals de besturen van omliggende buurkerken en het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Bronckhorst.

De Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente herenigen zich zondag, maar werken als sinds 2009 nauw samen in federatief verband. In aanloop naar deze hereniging vroeg de redactie van Contact Bronckhorst Noord aan de dominees Freek Brandenburg (Gereformeerde Kerk) en Jan Kool (Hervormde Gemeente) naar de achtergrond, visie en de gevoelens van deze hereniging.

De Hervormde Gemeente Vorden en de Gereformeerde Kerk Vorden worden herenigd. Hoe zit dat? Met name het feit dat de gemeenten herenigd worden zouden we graag uitgelegd willen zien.

Ds. Jan Kool en Ds. Freek Brandenburg: "Eind 19-de eeuw verlieten uit onvrede over het geestelijk klimaat in de Nederlandse Hervormde Kerk te Vorden een aantal gemeenteleden deze kerk en werd de Gereformeerde Kerk Vorden gesticht. Zo'n drie jaar geleden heeft deze kerk haar 125-jarig jubileum gevierd. De twee kerken, die inhoudelijk zoveel gemeen hebben zijn lange tijd hun eigen weg gegaan. Het zal ongeveer veertig jaar geleden zijn dat er naar samenwerking gezocht werd. In toenemende mate groeide er het verlangen naar vereniging. Uiteindelijk werd er per 1 januari 2009 een belangrijke stap gezet: vanaf die datum gingen beide kerken een federatief verband aan en was de Protestantse Gemeente in wording te Vorden een feit. En nu na bijna acht jaar wordt dan de hereniging van gelovigen die elkaar ooit eens kwijtraakten gevierd. Op zondag 29 oktober 2017 behoort dat 'in wording' tot de verleden tijd."

Waarom zijn de twee gemeenschappen samengegaan?
Ds. Jan Kool: "De twee geloofsgemeenschappen gaan samen vanuit de Bijbelse overtuiging dat zij bijeen horen. Jezus zelf bad ooit: 'Laat hen allen één zijn, Vader.' Kerken en gelovige christenen behoren naar eenheid te streven. Vandaar dat landelijk de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden zich in 2004 verenigden tot de Protestantse Kerk in Nederland. Hier in Vorden hadden de beide kerken daar wat meer tijd voor nodig en het werd hen gegund. Verder wordt er ook samengegaan omdat de krimp en leden en middelen de kerken nopen tot steeds nauwere samenwerking en samenvoeging."

Ds. Freek Brandenburg: "Het samengaan van de beide plaatselijke gemeenschappen kan niet los gezien worden van de landelijke ontwikkelingen. In 2004 is na een toenaderingsproces van vele jaren de vereniging tot stand gekomen van drie kerken: de Nederlands Hervormde kerk, de Gereformeerde kerk en de Lutherse kerk in Nederland. Zo'n veertig jaar daarvoor werd al een aanzet gegeven. Men had toen al het gevoel dat er geen reden was om apart te blijven. In die (Bijbelse) periode van één complete generatie werd de gezamenlijke kerk gevormd en de fusie beklonken in het bijzijn van onder andere toen nog koningin Beatrix. In Vorden werd nog wel onderscheid gevoeld. Beide gemeenschappen wisten zich deel van de ene landelijke kerk maar in de praktijk van de zondagse eredienst hechtten sommigen veel waarde aan de eigen plaats in een eigen gebouw. Toen de kerkenraad van de Hervormde Gemeente besloot tot een interne restauratie en verbouwing van de Dorpskerk werd als vanzelfsprekend afgesproken dat de Gereformeerde kerk op zondag open zou zijn voor beide gemeenschappen. Het werd ervaren als een prettige kennismaking en in de Federatiekerkenraad werd besloten toen de Dorpskerk weer in gebruik werd genomen de gezamenlijke diensten te continueren. Zo werd op zondag zichtbaar wat er op andere dagen in de samenwerking al tot stand was gekomen. In allerlei commissies en kerkelijke vergaderingen werd voluit samengewerkt. Met deze ervaring als achtergrond is besloten om te komen tot vereniging."

Hoe reageerden de leden van de gemeenschappen op het besluit om samen te gaan?
Ds. Freek Brandenburg: "Zoals te verwachten zijn er verschillende reacties. In onze (gereformeerde) gemeenschap overheerst een gevoel van opluchting. Eindelijk is het zover. Dat betekent niet dat er geen gevoelens van spijt zijn. Natuurlijk is er verdriet over het krimpen van de kerkelijke gemeenschap. Vooral het besluit dat de zondagse eredienst voortaan in de Dorpskerk zal zijn wordt ervaren als een verlies van het oude vertrouwde."

Ds. Jan Kool: "De meeste leden zijn positief over dit uiteindelijke samengaan. Dit bleek wel uit gezamenlijke kerkenraadsvergaderingen en gemeenteavonden. Naast kritische vragen en opmerkingen gaven toch telkens weer het merendeel van de aanwezigen groen licht om het proces tot hereniging voort te zetten en af te ronden. Er is vreugde en enige verwondering dat het er nu toch van komt. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat niet iedereen er gelukkig mee is. Met name in de Geformeerde kringen zit er pijn over wat verloren gaat. Hopelijk geeft de nieuwe gemeente er veel goeds voor in de plaats."

Zullen de leden van de gemeenschappen zich nog herkennen in de dienst onder de vlag van de Protestantse Gemeente Vorden?
Ds. Jan Kool: "In veel opzichten is de wijze waarop in beide kerken de zondagse eredienst gevierd wordt hetzelfde. Vijf jaar geleden was de Hervormde Gemeente vanwege de renovatie van de Dorpskerk een half jaar te gast in de Gereformeerde kerk en hebben de beide gemeentes dus samen gekerkt. Dat verliep zonder problemen mede omdat er rekening gehouden werd met elkaars aardigheden en eigenaardigheden."

Ds. Freek Brandenburg: "Dat zal zeker het geval zijn. Het zijn dezelfde mensen die samen de nieuwe gemeenschap vormen. Iedereen zal de verandering merken, maar de regelmatige kerkgangers kennen elkaar al en wat betreft de manier van doen hebben we ook al veel ervaring met elkaar."

Wat zijn de belangrijkste veranderingen die de kerkgangers zullen ondervinden?
Ds. Freek Brandenburg: "Zoals hierboven al geschreven. De gereformeerden zullen zich de gang naar de Dorpskerk eigen moeten maken. Dat zal voor de hervormden gemakkelijker zijn. Toch zal in de liturgie zo nu en dan iets eigens van de gereformeerde manier opgenomen worden."

Ds. Jan Kool: "De belangrijkste verandering zal zijn dat er vanaf zondag 29 oktober één plek zijn zal waar de zondagse eredienst plaats zal vinden: de Dorpskerk. Het Gereformeerde kerkgebouw en Kapel De Wildenborch (waar tot zondag 8 oktober maandelijks een zondagse eredienst werd gehouden) worden zoals men dat zegt 'aan de eredienst onttrokken'. Ook zullen we vanaf die datum niet meer als gereformeerden noch als hervormden maar als protestanten door het leven gaan. Verder zullen tal van commissies en werkgroepen als zij dat al niet waren in elkaar geschoven gaan worden en zal de nieuwe gemeente twee voorgangers hebben."

Welke kansen biedt de fusie?
Ds. Jan Kool: "Er komt hopelijk nieuwe energie vrij. Alle tijd en moeite die de laatste tien jaar in het herenigingsproces gestoken is heeft nu tot deze fusie geleid. Daarvoor past dank en vreugde. Vanaf nu kan de nieuwe gemeente alle aandacht gaan richten op bezinning en inzet. Bezinning hoe op een eigentijdse manier gemeente van Christus in Vorden te zijn en inzet tot eer van God en tot zegen van mensen. De focus kan nu nog meer dan tot nu toe gericht worden op hoe het verschil ten goede te maken voor mensen in en buiten de kerk: de Protestantse Gemeente Vorden."

Ds. Freek Brandenburg: "Vooral de bevestiging van de gemeenschap is van belang. Een van de vorige predikanten van de gereformeerde kerk, Jaap Zijlstra, benadrukte dat al met het voorbeeld van een kolenvuur: een kooltje alleen kan niet blijven gloeien. Het echte vuur is er als je samen bent. Van de eenheid gaat ook een eenduidig signaal uit naar de samenleving."