'Oorlog op De Wiersse' is voor onze familie van bijzondere waarde'

VORDEN – "Het publiceren van 'Oorlog op De Wiersse' is voor onze familie van bijzondere waarde. Het werpt licht op de buitengewone standvastigheid en vindingrijkheid van in de eerste plaats onze opzichter Gerrit Jan Kok, om zo het gebruik van landgoed en huis door de bezetter zo veel als mogelijk in goede banen te leiden."

Door Jan Hendriksen

Deze woorden waren afgelopen zaterdagmorgen op te tekenen uit de mond van E.V. Gatacre, eigenaar van Kasteel De Wiersse, na afloop van een rondleiding op Landgoed De Wiersse. Een rondleiding in het kader van de presentatie van het boek 'Oorlog op De Wiersse', die oud-Vordenaar Robert Ellenkamp begin april presenteerde. De woorden van Gatacre vormden ook de opening van de inleiding van dankbetuiging in het boek voor het behoud van De Wiersse in 1940-1945. Er bestond een grote belangstelling voor de rondleiding. Maar liefst tachtig belangstellenden hadden zich in het bouwhuis van het kasteel gemeld.

De vaste 'rondleidsters' Ria Olyslager en Jetty Stelling van De Wiersse verzorgden een anderhalf uur durende rondleiding door de tuinen van De Wiersse waarbij diverse details en gebeurtenissen uit de geschiedenis en de oorlog van het landgoed en het kasteel de revue passeerden. De (overlevering)verhalen van Olyslager en Stelling leverden af en toe herkenbare herinneringen en discussies op bij een aantal belangstellenden die ooit op een van de pachtboerderijen van De Wiersse hadden gewoond en gewerkt.

De familie Gatacre verbleef tijdens de oorlog in Engeland. Pachter Gerrit Jan Kok die op boerderij De Nijhof woonde beheerde het landgoed en hield van de belangrijkste gebeurtenissen, waar hij de verantwoordelijkheid niet voor kon of wilde dragen, een dagboek bij. Het dagboek en de correspondentie tussen Kok en de Alice Gatacre-de Stuers direct na de bevrijding geven inzicht in de onderlinge relaties tussen de personeelsleden op het landgoed. "Bij onze terugkeer na zes oorlogsjaren kregen wij een welkom in het huis en op het landgoed die dankzij de inspanning van medewerkers en pachters in essentie onveranderd waren gebleven. Door de toewijding van de bewoners van het landgoed gedurende de oorlog, ondanks de gevaren zoals ze levendig geschreven worden in het boek, kunnen wij nooit voldoende onze dankbaarheid uitdrukken", aldus Gatacre.

Het boek 'Oorlog op De Wiersse' neemt een belangrijke plaats in de serie publicaties over De Wiersse en de familie die reeds uitgegeven en nog in de planning zijn. De bronnen voor het boek van Robert Ellenkamp lagen in eerste instantie in het eigen archief van De Wiersse. Eerst samengesteld door Victor de Stuers, daarna verzorgd door zijn dochter Alice en gedurende de laatste 25 jaar en geïnventariseerd door zijn vrouw Laura samen met Job van Laar. Het is mede te danken aan de reddingsactie van het stalgebouw, die door Gerit Jan Kok snel is ingezet na de explosie op 31 maart 1945, dat er een archief is blijven bestaan waar Ellenkamp uit kon putten.

Landgoed De Wiersse werd halverwege de oorlog officieel een buitenverblijf van rijkscommissaris Seyss Inquart, de hoogste vertegenwoordiger van Adolf Hitler in Nederland. In praktijk gebruikten Duitse ambtenaren en Duitsgezinde Nederlandse adel het landgoed om er te jagen. In september 1944 veranderde dit door de komt van een Duitse legereenheid van de SS. Daarmee verminderde ook de invloed van Gerrit Jan Kok op de personeelsleden van De Wiersse. De SS eenheid die ook Huize Ruurlo hadden gevorderd bleven enkele weken en vochten tegelijkertijd mee bij de Slag om Arnhem. Aan het eind van de oorlog kwamen er andere Duitse legereenheden op De Wiersse. Die bleven tot de dag voor de bevrijding op 1 april 1945 en bliezen het stalgebouw op. Soldaten uit Letland die mee vochten aan Duitse kant schoten in de keuken van De Wiersse hun officier dood!

Herdenkingsbijeenkomst
Robert Ellenkamp zal donderdagavond 4 mei tijdens de Herdenkingsbijeenkomst van 4 mei Comité Vorden in de Hervormde Dorpskerk vanuit het dagboek van Gerrit Jan Kok vertellen over de gebeurtenissen op De Wiersse tijdens de Tweede Wereldoorlog.