Ruud van Velzen en Janine Meeuwsen. Foto: Leander Grooten
Ruud van Velzen en Janine Meeuwsen. Foto: Leander Grooten

Maatjesproject RAVZ: 'Ik doe er weer toe'

Algemeen

ACHTERHOEK - Hulpverlening in Nederland is de afgelopen decennia meer en meer gebureaucratiseerd. Instanties bieden een aanbod voor diagnosticeerde ziektebeelden, waarvoor de zorgverzekering betaalt op basis van behandelcombinaties. Efficiëntie en doelstellingen voeren de boventoon. Burgers vallen tussen wal en schip en de integrale aanpak is verworden tot specialistische hulpverlening op deelproblemen. Een mens laat zich niet altijd vangen in plannen van aanpak. Het maatjesproject van 'Ruimte voor anders zijn' (RVAZ) staat voor aandacht voor de mens, niet zozeer voor het probleem. Deelneemster Trudy weet dat het werkt: "Ik doe er weer toe."

Door Leander Grooten

Trudy kampt met psychische problemen. Ze is al vaker opgenomen in een psychiatrische kliniek. Contact met familie is er niet meer en ze voelt zich niet begrepen door haar omgeving. "Als ik zeg waar ik last van heb, zeggen mensen 'dat heb ik ook wel eens' of 'dat moet je anders zien'. Daarmee nemen ze mij niet serieus." Ook in de hulpverlening komt ze dit tegen. "Als ik binnenkom, kijken ze al op de klok." Het vertrouwen in mensen ebt bij Trudy steeds meer weg. "Dan vraag ik de psychiater om hulp, maar dat geeft hij niet, omdat dat niet is waarvoor ik bij hem kom", aldus Trudy. Via de dominee van GGNet Warnsveld komt ze in contact met RVAZ. "De folder sprak mij aan en ik heb met Ruud gebeld."

Presentiebenadering
Ruud van Velzen is coördinator van het maatjesproject in Oost-Gelderland. Momenteel zijn er 45 deelnemers met een psychiatrische achtergrond en zo'n dertig 'maatjes'. "Een maatje is er onvoorwaardelijk voor de deelnemer, zonder een eigen agenda of plan." RVAZ gaat uit van de presentiebenadering: een benadering gericht op de persoon. "De relatie tussen mensen staat bij ons voorop, niet het psychiatrisch ziektebeeld. Een maatje heeft geen plan van aanpak of een tijdspad. En hij is ook geen hulpverlener."

Efficiëntie helpt niet
De geestelijke gezondheidszorg heeft de afgelopen jaren een steeds verder doorgevoerde verzakelijking doorgemaakt waarin efficiëntie de boventoon voert. Hulpverleners moeten elke minuut verantwoorden, waarbij bezuinigd is op de tijd per 'casus'. Een hulpzoekende legt nu eenmaal niet meteen alle problemen op tafel. Respect en vertrouwen is de basis en dat moet eerst groeien. Daar wordt vaak aan voorbij gegaan. Trudy: "Ze doen soms niet eens de jas uit. En dan komen ze voor één probleem. Maar in mijn hoofd loopt alles door elkaar, dat kan ik niet zomaar uit elkaar halen. Tegen de tijd dat ik me op mijn gemak voel, gaan ze alweer weg." Met een beeldspraak vat Janine het goed samen: "Je trekt als hulpverlener de pleister er af, maar de wond blijft open." Anders dan de reguliere zorg, heeft bij RAVZ het langdurige contact de prioriteit. "Een tijdje meelopen in iemands leven. Sommigen hebben al meer dan vijf jaar een maatje van RVAZ," aldus Ruud van Velzen.

Aandacht helpt
Eerdere ervaringen met maatjesprojecten leidden tot wantrouwen bij Trudy. "Die hadden hun eigen sores, ik was daar niet bij geholpen." Vanaf het begin was er een klik tussen Trudy en Janine. "Bij Janine doe ik er toe, mag ik mezelf zijn en hoef ik niet te veranderen. Dat bouwt mijn zelfrespect weer op." Ze merkt sindsdien dat sociaal contact beter gaat. "Er komen mensen op mijn pad die mij waarderen om wie ik ben. Dat gevoel kende ik niet meer."
Als maatje brengt het contact ook voldoening voor Janine. "Ik hoef geen resultaat te boeken bij Trudy. Ik ben er gewoon, als mens, zonder protocollen of gespreksmodellen. Het is een diepergaand contact. Dat doet ook mij goed."

Gesprek als doel
Janine Meeuwsen, het maatje van Trudy, licht toe: "Alles is in zorgzwaartepakketten gestopt. En datgene waar Trudy behoefte aan heeft: aandacht, een luisterend oor, wordt niet vergoed door de verzekering op basis van haar diagnose. Dat werkt erg frustrerend, ze heeft het immers wel nodig om te functioneren." Een maatje verleent geen professionele hulp. "We bieden een luisterend oor of een helpende hand. Net wat nodig is, dat verschilt per deelnemer. Vaak zijn er al professionals in het leven van de deelnemer, maar een maatje kan ook iemand helpen om die stap te nemen."

Broodnodig
Een aantal maatjes stopt binnenkort en de werkgroep ziet een continue behoefte om haar werk voort te zetten. RVAZ biedt nieuwe maatjes een training van vier avonden, mede door GGNet samengesteld. Daarnaast zijn er periodieke groepsbijeenkomsten om ervaringen en vragen te delen. Van Velzen: "We koppelen hier een thema aan, om de vrijwilligers handvatten te geven, bijvoorbeeld informatie over ziektebeelden."
RVAZ lijkt broodnodig in een maatschappij waar traditionele instituten, zoals kerk of vereniging, niet vanzelfsprekend meer is. Eenzaamheid ligt snel op de loer.
Voor Trudy is haar maatje een verademing. "Het is een uitlaatklep voor mij. Als Janine weer naar huis gaat, voel ik mij zelfverzekerder en heb ik mijn eigenwaarde meer teruggewonnen." Dat geeft haar letterlijk en figuurlijk lucht, en een beter zicht op de toekomst.

Vanwege de privacy is de naam 'Trudy' gefingeerd.


Aanmelding/informatie:

Ruud van Velzen, 0573-459416

Voorzitter Janine Meeuwsen, 0575-472375

www.ruimtevooranderszijn.nl

Janine Meeuwsen legt een bemoedigende hand op de schouder van Trudy, die vanwege privacy-redenen onherkenbaar in beeld is gebracht. Foto: Leander Grooten

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant