Zwaleman | Groen asfalt

Groen asfalt

Dit dorp, ik weet nog hoe het was, de boerenkind'ren in de klas, een kar die ratelt op de keien. Het raadhuis met een pomp ervoor, een zandweg tussen koren door, het vee de boerderijen.
De al wat oudere lezer heeft het natuurlijk meteen door: bovenstaande regels heb ik niet zelf bedacht. Ze komen uit het lied Het Dorp van Wim Sonneveld. Een paar dagen geleden hoorde ik dat en sindsdien krijg ik de tekst niet uit mijn hoofd.
Ik ben pas 65 (tegenwoordig heet dat jong!), maar ik heb het nog meegemaakt, dat dorp en het landschap waarover Sonneveld zingt. En ik ben weliswaar geen nostalgicus, maar vooral op autoritten over de Achterhoekse binnenwegen, verlang ik wel eens terug naar dat land van mijn jeugd. Dat prachtige coulisselandschap, met z'n afwisseling van weilanden, houtwallen en akkers waarop nog allerlei gewassen werden verbouwd. Met verspreid liggend de bedrijfjes van wat we nu keuterboertjes zouden noemen. Met twaalf, vijftien koeien op de deel, een paar varkens in een schuur ernaast (zonder luchtwasser, jongens wat stonk dat!) en op het erf een stuk of wat loslopende kippen.
Zou ik daarnaar terug willen? Nee, natuurlijk niet. Dat kan ook niet. Alleen die zandwegen al! De boerderijen van toen zijn grote bedrijven geworden, die de vrachtwagens van Friesland-Campina en For Farmers dagelijks moeten kunnen bereiken. Maar ook ik heb er baat bij dat de wegen geasfalteerd zijn. Een ritje van Neede naar Varsseveld binnendoor zou op zandwegen veel langer duren dan de veertig minuten die ik nu nodig heb. En stel je eens voor hoe je auto er uit zou zien!
Dat neemt niet weg, dat ik dat afwisselende landschap steeds meer zie verdwijnen en het ook steeds meer ga missen. Niet alleen worden houtwallen weggehaald, ook omheiningen verdwijnen, omdat het vee toch niet meer buiten komt. (Nu ik dit opschrijf bedenk ik hoe ver het al is gekomen, dat ik zelfs prikkeldraad mis!). Ik wil niet pessimistisch overkomen, maar we moeten toch wel oppassen dat het ooit zo afwisselende Achterhoekse landschap één grote productieweide wordt. Dat onze streek (maar ook de rest van Oost-Nederland) bedekt wordt met groen asfalt, zoals natuurbeschermers die monocultuur van gras noemen.
Niet alleen ten behoeve van natuur en landschap, ook in het belang van de boeren zelf. Onderzoek heeft namelijk aangetoond, dat de op de oostelijke zandgronden gehanteerde landbouwmethodes geleid hebben tot een enorme verarming van de bodem. "Een zombiecultuur", noemt Henk Siepel dit. Siepel is hoogleraar dierecologie aan de Radboud Universiteit en ontdekte dat in de Achterhoekse landbouwgrond het aantal levende organismen (vooral insecten) enorm is afgenomen. "Het ziet er groen uit, maar het is zo dood als een pier", aldus de Nijmeegse hoogleraar. "De rol van het bodemleven is bijna volledig overgenomen door pesticiden en meststoffen."
Het is een wake-up call waarvan je kunt hopen dat ie wat te weeg brengt. Ik ben zelf absoluut niet deskundig en ik vermoed dat een beetje mest altijd wel nodig zal blijven (over bestrijdingsmiddelen denk ik wat genuanceerder). Maar dat er iets moet veranderen, dat lijkt me toch wel duidelijk. Ik hoop alleen wel dat de landbouwsector zelf komt met een soort Deltaplan voor het landschap. Dat we niet opgezadeld worden met allerlei bureaucratische rompslomp vanuit Arnhem, Den Haag of Brussel. Daar zit niemand op te wachten!