Studie over klaver in de wei. Dit plantje verrijkt de bodem. Foto: Karin Stronks
Studie over klaver in de wei. Dit plantje verrijkt de bodem. Foto: Karin Stronks

Achterhoek wil 'zombiebodem' leven inblazen

Algemeen

Betrokken partijen erkennen probleem, maar zoeken ook naar oplossingen

Door Karin Stronks

ACHTERHOEK – De Gelderlander publiceerde kort geleden een artikel waarin hoogleraar dierecologie Henk Siepel van de Radbouduniversiteit Nijmegen aangaf dat uit steekproeven blijkt dat de bodem van Twente en de Achterhoek nauwelijks nog bodemfauna bevat door overbemesting en te vaak ploegen en scheuren. 'Zombiebodem' noemde hij de akkers: "Het ziet er groen uit, maar is zo dood als een pier." Volgens Arjan Bonthuis, voorzitter van LTO-afdeling Zuid Twente, die in het artikel ook aan het woord komt, heeft het bodemleven de aandacht van landbouwers: "Om te zeggen dat de bodem hier zo dood als een pier is, dat is onzin." Boswachter Hielke Alsemgeest, melkveehouder Suzanne Ruesink en LTO-voorzitter afdeling Oost Achterhoek en melkveehouder Mark Ormel laten ook hun licht schijnen over de staat van de Achterhoekse bodem. De zorgen van Siepel worden gedeeld, maar tegelijkertijd benadrukken zij dat er ideeën en initiatieven zijn om het tij te keren. "Boeren hebben ook baat bij grond van goede kwaliteit."

Melkveehouder Suzanne Ruesink heeft veel studiereizen gemaakt en over de hele wereld agrarische bedrijven bezocht. Ze geeft aan: "Overal gaat de grondkwaliteit achteruit, niet alleen in de Achterhoek en Twente. De woordkeuze van de titel en het begin van het artikel vind ik wat ongelukkig. Veel mensen lezen alleen de kop en de intro waardoor ze de reactie van de LTO-voorzitter, die pas aan het eind van het verhaal aan het woord komt, missen. Het noemen van deze regio vind ik nogal wrang omdat wij hier heel erg bezig zijn met de bodemkwaliteit en een pilot hebben: een kunstmestvrije Achterhoek. Wij boeren hebben baat bij grond van goede kwaliteit, voor nu maar zeker ook voor de toekomst."

Europese lobby
Suzanne noemt enkele voorbeelden hoe de agrarische sector zich bezighoudt met het bodembeheer: "Dierlijke mest wordt bewerkt, geraffineerd, zodat het kunstmest kan vervangen. We zijn op Europees niveau aan het lobbyen om dat systeem onder de aandacht te brengen. Veel melkveehouders werken met de Vruchtbare Kringloop, één van de vier onderdelen hiervan is het verbeteren van bodem- en grondwaterkwaliteit. Het project Vruchtbare Kringloop was een van de genomineerde projecten voor de Waterinnovatieprijs in 2014. Nog een voorbeeld is het zaaien van klaver in de wei, klaver geeft eiwit voor de koe en stikstof voor het gras." Ze voegt toe: "Mensen mogen mij rustig bellen, ik leg graag uit hoe wij werken en dat dit onderwerp veel genuanceerder is dan dat de term 'zombiebodem' doet vermoeden!"

Houtwallen en akkerranden
De 29-jarige Hielke Alsemgeest werd in mei 2017 door Staatsbosbeheer benoemd tot boswachter publiek in de Achterhoek. Hij zegt het volgende over het artikel: "Het woord 'zombiegrond' zal ik niet in de mond nemen maar dat de bodem uitgeput raakt door grootschalige landbouw vormt een groot risico voor de natuur.

Door overbemesting vindt uitspoeling plaats, dat wil zeggen dat overtollige minerale stikstof, hoofdzakelijk nitraat, vanuit de bewortelbare zone naar het grondwater wordt getransporteerd. Nitraat in oppervlaktewater en grondwater is ongewenst, omdat verhoogde nitraatconcentraties leiden tot eutrofiëring (voedselrijk worden, red.) van oppervlaktewater. Dit proces kan leiden tot het verdwijnen van organismen en de toename van algenbloei."
Alsemgeest vervolgt: "Waren deze steekproeven in natuurgebieden gedaan zou dat vast heel andere waarden hebben gegeven. Wij pleiten dan ook voor meer corridors, 'gangen', van houtwallen en bloeiende, kruidenrijke akkerranden. Veel houtsingels verdwijnen omdat het bewerken van een akker of weiland dan voor de loonwerker gemakkelijker en minder tijdrovend is. Ik snap het belang van de agrariërs wel, maar pleit voor meer balans. Hectares monotoon grasland afwisselen met plekken waar insecten en andere dieren kunnen overleven. Dat is ook belangrijk voor de bestuiving van de eigen gewassen van de boeren."
Suzanne Ruesink zegt hierover: "Houtwallen, singels en bloemen- en kruidenrijke akkerranden zijn mooi voor het landschap en inderdaad belangrijk. Helaas hangt daar weer een prijskaartje aan voor de agrariër. We moeten stukken land hiervoor 'opgeven' en de singels en akkerranden moeten onderhouden worden. Het creëren van kleinere percelen kost tijd en geld."

Akkers met houtwallen in de Achterhoek. Foto: Karin Stronks

'Bewijs dat er leven is'
Mark Ormel, voorzitter LTO-afdeling Oost Achterhoek geeft de volgende reactie op het artikel: "Vooropgesteld, ik ben geen deskundige, maar heb wel een mening over het verhaal: ik ben het er niet mee eens. Om de bodem vruchtbaar, op peil te houden, is mest nodig. Het bewijs dat er wel degelijk voldoende bodemleven is, is dat de mest wordt verteerd. Dat kunnen alleen organismen, bodemfauna dus, doen. Zou er geen bodemleven aanwezig zijn dan ziet de mest er een jaar later nog exact hetzelfde uit als hoe het in de grond werd gebracht. Dat verzin ik niet, dat zeggen deskundigen." Ormel vervolgt: "Elk jaar worden bij boeren bodemmonsters genomen die onderzocht worden in de laboratoria van onder andere Eurofins Agro. Aan de hand van onderzoek van die monstername krijgen agrariërs advies over hoe de bodemgesteldheid is en over het productieproces."

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant