Afbeelding

Coronacolumn Josée Gruwel | In memoriam

Opinie

Op de zevende dag nadat onze 99-jarige moedertje was gestorven, namen we afscheid van haar. Zeven, het geluksgetal. Ondanks ons immense verdriet waren we in de week dat ze in haar appartement op Schavenweide lag en we haar elke dag nog konden komen bezoeken, ook immens gelukkig, want we keken terug op een mooi leven met haar en een mooi heengaan.
In een soort van serene harmonie, helemaal in haar geest, bereidden we een afscheid voor dat haar deed oplichten en de verbintenis tussen ons en haar weergaf. Vijf kinderen, ieder maakte een eigen tekst om voor te lezen. Dat deed ook de pastor waarmee ze de afgelopen jaren een dierbare band had opgebouwd.
Voor de muziek maakten we als eerste gebruik van het oude agendaatje dat ze me gaf en al jaren stil lag te wachten in mijn bureaula. Er stond muziek in voor haar uitvaart: 'Evening falls' van Enya en 'Dance of the Blessed Spirits' van Gluck bijvoorbeeld. Natuurlijk maakten we een keuze uit de gedichten die ze uit haar hoofd leerde tijdens de tien weken van sluiting van het verzorgingshuis.

Terwijl 'To Tango tis Nefelis', gezongen door Charis Alexiou, speelde, brachten we haar de aula binnen. De vier kleinzoons, broer en zwager naast haar, en achter de kist de vier dochters, schoondochter en vriendinnen van de kleinkinderen.

'Ma, jij was in ons leven als de Ipsario, de hoogste berg van het eiland Thassos, het eiland waar onze zus Roos woont. De Ipsario, die kracht en energie uitstraalt, een rots in de branding is en bescherming biedt. De Ipsario, de constante factor, de bewaker, de wachter. Jij liet ons de wereld ontdekken: we speelden, verdwaalden, zochten de weg. Jij stimuleerde ons om bergen te beklimmen, naar de top te gaan en te genieten van uitzichten. Jij waarschuwde ons voor gevaren, en stimuleerde ons om voor het hoogst haalbare te gaan. Toen we opgegroeid en een beetje wijs genoeg waren, gaf je ons samen met pa een denkbeeldig vissersbootje om te varen en onze netten uit te gooien. We gingen de zee op, de motor werd aangedreven door jouw geestkracht en door de daadkracht en positieve levensinstelling van pa. 'Vrijheid is het hoogste goed' was jouw devies. Dus zochten wij onze eigen weg. Als we terug van een reisje bij jou aanlegden was jij er altijd om aandachtig naar onze verhalen te luisteren. Je wilde weten wat we meemaakten, was nieuwsgierig, vroeg door.'

Terwijl ik keek naar het kunstzinnig gemaakte, schitterende bloemstuk op de kist en luisterde naar de muziek, draaide zich de film af van de afgelopen week. Ik had je beloofd dat als je zou sterven, ik ook dan goed voor je zou zorgen. Dat kostte geen moeite. Als oudste van het gezin nam ik het voortouw en moeiteloos ritsten broer en zussen met hun gezinnen in. In jouw stijl, samen, bewust van onze sterke band, gingen we voor het hoogst haalbare: een prachtig afscheid.

De dienst gleed zacht voorbij. Iedereen waarvan je in je aardse leven gehouden hebt, nam afscheid.

Wat zijn we je dankbaar. Dankbaar ook dat je alleen, vredig en stil op die zondagmorgen bent ingeslapen. Precies zoals het bij je past. Je kòn van ons geen afscheid nemen. Dat hoefde ook niet, want jouw gedachtenwereld, jouw geestkracht blijft eeuwig bij ons. Jij zit in ons systeem.

Lieve ma, in paradisum de ducant te angeli, naar het paradijs geleiden je de engelen.

'Zo te sterven op het water met je vleugels van papier
Zomaar drijven na 't vliegen in de wolken drijf je hier
Met je kleuren die vervagen zonder zoeken zonder vragen
Eindelijk voor altijd rusten en de bloemen die je kuste
Geuren die je hebt geweten
Alles kan je nu vergeten
Op het water wieg je heen en weer
Zo te sterven op het water met je vleugels van papier’

Lied: Boudewijn de Groot
Tekst: Lennaert Nijgh

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant