Bronckhorst... Werelderfgoedwaardig
Wie het kleine niet eert, is het grote niet weert… Bronkhorst… Werelderfgoedwaardig? Of je dit nu leest met een vraagteken of een uitroepteken, het heeft je in de greep of krijgt je in de greep. Denk er maar eens over na en slaap er gerust een paar nachten over.
door Paul Kok
Wat is nu de reden dat er weekeinden vol, zo ook in de vakantietijd parkeerplaatsen voor de toeristen goed gevuld worden met auto's, campers, motorfietsen en thans de elektrische fietsen. Bronkhorst heeft kennelijk een aanzuigende werking voor Hét Publiek cq onze gasten. Je behoeft er geen onderzoek naar te doen, want men komt allemaal om de tijden van weleer te mogen aanschouwen. Een min of meer nostalgisch verlangen. Het heeft natuurlijk ook een meerwaarde en men krijgt hier de gelegenheid ook geestelijk te ontspannen tijdens een wandeling en aansluitend op een terrasje te onthaasten na een drukke werkweek.
De bescheidenheid van de stad Bronkhorst met rond 40 veelal Rijksmonumentale boerderijachtige woningen is door de eeuwen de redding van de stad geweest.
De economische klok heeft hier duidelijk stilgestaan en dit is natuurlijk ook mede oorzaak dat wij dit moois hebben kunnen en mogen behouden. Vergeet natuurlijk niet dat we het moeten doorgeven aan een volgende generatie, want wij zijn ook maar een klein schakeltje in de tijd, die echt voort tikt.
Historie, achtergronden, top landelijke schoonheid en verder de stap naar de waardering richting Unesco Werelderfgoed…
Ons land heeft enige unieke historische 'beeltenissen' op de UNESCO Werelderfgoedlijst geplaatst gekregen. We noemen bijvoorbeeld de Amsterdamse Grachtengordel, de Molen-reeks van Kinderdijk, het Ingenieur Wouda Stoomgemaal te Lemmer en het beroemde Rietveld Schröderhuis te Utrecht… Zo is recent ook het mooie Van Nelle fabriekscomplex te Rotterdam opgenomen.
Laat ik noemen dat al deze Rijksmonumenten een tóp uitstraling voor ons land tot ver over de grens hebben. Soms gaat het ook over een verbond van monumenten, want één grachtenpand in Amsterdam maakt nog geen grachtengordel, doch zien we de Keizersgracht, Prinsengracht en Herengracht etc. als geheel, dan krijgen we een beeld met een top Internationale uitstraling. Zo is het natuurlijk ook met de molens van Kinderdijk, want één molen is een bescheiden monument, doch de groep van 19 molens is een Wereldmonument en denk ook eens aan de Beemster in Noord-Holland een droogmaling met vier eeuwen geschiedenis. Vergelijk dit gerust met de Deltawerken van rond een halve eeuw geleden.
Mag ik u dan uiterst beleefd de aandacht vestigen op een klein stukje Nederlands-, Europees- en wie weet -mogelijk- toekomstig Werelderfgoed en wel onze kleinste stad van het land… Bronkhorst, 10 km zuidelijk van Zutphen gelegen aan de oostelijke oever van de Gelderse IJssel met 100 inwoners. Het is einde Middeleeuwen in de huidige omvang ontstaan en heeft een grote geschiedenis achter de rug.
Het slot op de kasteelheuvel is niet meer, zo ook de bescheiden verdedigingswerken, veelal grachten en muren met stadspoorten. Deze verdedigingsmuren waren bescheiden van aard en toch kreeg deze stad al weer in 1482 stadsrechten en is altijd een ministadje gebleven vanwege het grotendeels ontbreken van economische activiteiten met het zgn. achterland en dit is nu het unieke en de kracht van Bronkhorst geweest.
Het heeft de eeuwen getrotseerd, noem het maar overleefd en door de economische bescheidenheid heeft de stad amper welvaart gekend. Dit laatste is natuurlijk de redding van Bronkhorst met haar vele monumenten. Vergelijk het gerust met Schokland, eveneens Werelderfgoed.
Was Bronkhorst -ook in economische zin- iets groter geweest dan thans de huidige 40 woningen, veelal Rijksmonumenten, dan had de sloophamer zijn werk gedaan en was de huidige schoonheid gewijzigd in eenheidsworst. Derhalve richten wij ons thans in de richting van de Nederlandse Unesco Werelderfgoed commissie…
Dat een mogelijke bescherming nog zeker tien of meer jaar zijn beslag zou nemen is geen probleem. Een gedegen onderbouwing van een plaatsing op de Werelderfgoedlijst is van uiterste belang.
Een levend verleden…
Iedere staat, aangesloten bij de VN en UNESCO heeft wel top historische objecten welke op deze Internationale lijst geplaatst zijn. Inmiddels meer dan duizend over deze aardbol ver-spreid. Altijd grote objecten van wereldfaam, honderden tot duizenden jaren oud. De Amsterdamse grachtengordel is ook groots met honderden historische panden uit de 17e en 18e eeuw. Het bescheiden Schokland heeft met name onderliggende geestelijke waarde en wel de strijd te overleven met en ook tegen de elementen. De vis werd ook hier duur betaald, het is ons allen bekend. Schokland is een museum, maar Bronkhorst nog steeds een levende stad en daar wil ik nu juist de aandacht op vestigen. Kijk nu eens met andere ogen naar de bescheidenheid van het stadje Bronkhorst met navenant een klein aantal straatjes op twee handen te tellen. Soms 5 tot10 veelal monumenten in een straatje en dit zijn dan tevens de grootste straten en soms 1 tot 3 historische panden. We zijn er zuinig op en het leeft gelukkig nog, want je kunt de klok niet stilzetten, laat staan terugzetten. Noem het levend erfgoed van m.i. Wereldfaam. Vele inwoners van de Randstad zeggen: "Watte, pardon Wat zegt U… Bronkhorst? Waar ligt dat, nooit van gehoord! Men behoeft zich hiervoor niet te schamen, want je komt er en wie weet heb je gelijk een gevoel van monumentale vlinders in je buik. Zowel de inwoners als ook de gasten, toeristen vinden er rust en geborgenheid. Dit laatste werkt misschien wel beter dan een volle pillendoos van de dokter.
