Gerrit te Velthuis weg bij 4 mei Comité Vorden
'Deelname was zeer leerzaam en waardevol'
Door Jan Hendriksen
VORDEN - Vordenaar Gerrit te Velthuis (75) heeft onlangs na meerdere jaren afscheid genomen van het 4 mei Comité Vorden dat jaarlijks de dodenherdenking in Vorden organiseert. De redactie van Contact Bronkhorst Noord sprak met hem naar aanleiding van zijn vertrek.
Hoe en wanneer kwam je in aanraking met het 4 mei Comité Vorden?
Gerrit te Velthuis: "Ik ben gedurende twee periodes van ongeveer tien tot twaalf jaar betrokken geweest bij de dodenherdenking op 4 mei. Eerst van 1980 tot 1990 als secretaris van de Oranjevereniging Vorden, die toen als doelstelling had Nationale Feest-,en Herdenkingsdagen te organiseren. De tweede periode was van 2008 tot 2019. Ik werd gevraagd door de toenmalige voorzitter van het 4 mei comité Bart Hartelman. Hij is als oprichter van het 4 mei Comité vanaf de jaren negentig tot aan zijn dood in 2014 zeer betrokken geweest bij de dodenherdenking in Vorden. Hij is de vormgever van de herdenking zoals die nu is."
Wat treft jou jaarlijks persoonlijk het meest tijdens de herdenking op 4 mei?
Gerrit te Velthuis: "De waardigheid van de totale herdenking, de betrokkenheid van het gemeentebestuur en de plaatselijke bevolking, die in groten getale aanwezig is in de Dorpskerk en ook op de Algemene Begraafplaats. Ook de medewerking van het Vordens Mannenkoor, scouting, trommelslager en trompettist geven een waardige tint aan het geheel. Wat de herdenking heel bijzonder maakt is de aanwezigheid van nabestaanden uit Engeland, onder anderen van Ray Harris en zijn vrouw. Ray's vader, die hij nooit gekend heeft, is met zijn vliegtuig neergestort en ligt in Vorden begraven."
Over de herdenking in Vorden ontstond in 2012 veel commotie toen bekend werd dat er in dat jaar ook Duitse soldaten herdacht zouden worden op de Algemene begraafplaats waar tien Duitse militairen liggen begraven. Hoe heb je die commotie en de herdenking van toen ervaren?
Gerrit te Velthuis: "Het 4 mei Comité Vorden heeft in 2012 voorgesteld om na de herdenking bij de geallieerde graven als een soort handreiking voor verzoening, op vrijwillige basis, langs de Duitse graven en de gefusilleerde Jehova Getuigen terug naar de uitgang te lopen. Dit voorstel is indertijd breed besproken met nabestaanden van de Engelsen, binnen de Raad van Kerken in Vorden en het gemeentebestuur van Bronckhorst. Van herdenking bij de Duitse graven was geen sprake. Dit voorstel vergeet ik niet meer, de kranten in heel Nederland stonden er vol van, ook vele televisiezenders waren massaal aanwezig en het kerkhof was tot een vesting omgebouwd. De Vordense bevolking stond bijna geheel achter ons, maar de reacties van elders uit het land hadden wij niet voorzien. Het was ook niet de bedoeling om wie dan ook te kwetsen. Desondanks is de herdenking toch waardig verlopen."
'Wat de
herdenking
heel bijzonder
maakt is de
aanwezigheid
van
nabestaanden
uit Engeland'
Moet de herdenking in Vorden naar jouw mening in de vorm van de laatste jaren worden gehandhaafd of moet de plechtigheid vernieuwd worden?
Gerrit te Velthuis: "De herdenking is in de loop der jaren al regelmatig iets aangepast. Zo was er in de jaren tachtig iedere vijf jaar een stille tocht van de Dorpskerk naar de Algemene Begraafplaats. Dit is vanwege het toenemende verkeer afgeschaft. De laatste jaren zijn er ook kleine aanpassingen geweest: schoolkinderen maken een gedicht waarbij het mooiste of ontroerendste door een van hen wordt voorgelezen in de kerk. De kerkdienst is veranderd in een herdenkingsdienst en soms vertelt een oudere inwoner iets wat hij/zij heeft meegemaakt in de oorlog. Verder ga ik niet over mijn graf heen regeren om eventuele vernieuwingen voor te stellen. Dit is aan het huidige bestuur."
Wat is de meest dierbare herinnering aan het 4 mei Comité Vorden in al die jaren dat je er deel van uitmaakte?
Gerrit te Velthuis: "Deelname was voor mij zeer leerzaam en waardevol. Daarbij heb ik dierbare herinneringen aan de oud-voorzitter Bart Hartelman, die als Vordenaar zeer bevlogen was en vele initiatieven in Vorden ontwikkeld heeft."
Jongeren en volwassenen vinden de twee minuten stilte tijdens de Dodenherdenking op 4 mei belangrijk. Ze waarderen de tradities van de Dodenherdenking. Hoe denk je dat jongeren bij 4 en 5 mei betrokken moeten worden?
Gerrit te Velthuis: "Kinderen worden op de basisschool voorgelicht over de oorlog en de herdenking. Tevens is er een wedstrijd om een gedicht te schrijven over het onderwerp. Hieraan zijn enkele prijzen verbonden. Zowel de opkomst van zeer jeugdigen als volwassenen in de kerk en op het kerkhof is de laatste jaren alleen maar toegenomen."
Een opvolger
is gevonden
in de persoon
van Bert
Brandenbarg
Waarom heb je pal voor de Nationale herdenking van 75 jaar bevrijding volgend jaar afscheid genomen van het Vordense herdenkingscomité dat volgend jaar ook speciale aandacht aan '75 jaar bevrijding' zal geven?
Gerrit te Velthuis: "Ik heb ruim van tevoren, in 2018, aangegeven te willen stoppen. Er moest echter eerst een opvolger gezocht worden, en die is gevonden in de persoon van Bert Brandenbarg. De officiële overdracht is vervolgens uitgesteld vanwege mijn verhuizing."