Heeft 't Nut in deze tijd nog nut?
ZELHEM – De Maatschappij tot Nut van 't algemeen, kortweg 't Nut bestaat nog steeds. Het Departement Zelhem wordt bestuurd door een groep van zes enthousiaste leden en zorgt jaarlijks voor een interessante reeks lezingen en een excursie. Daarnaast zet zij zich, na ruim honderd jaar, nog steeds in voor de gemeenschap in Zelhem en omstreken, door geld beschikbaar te stellen voor projecten. Kortom, 't Nut bewijst zijn nut.
Door Liesbeth Spaansen
't Nut anno 1784
De geschiedenis van 't Nut gaat ver terug. "In 1784 werd 't Nut opgericht door dominee Jan Nieuwenhuijzen als landelijke organisatie. Hij had een groot maatschappelijk gevoel en zag dat mensen niet naar school gingen, arm waren, niks wisten en werden gemanipuleerd," vertelt Ben Radstake. "In de 19de en 20ste eeuw werden door 't Nut nutscholen opgericht, nutsbibliotheken en een nutsspaarbank, allemaal ten doel om mensen een steun in de rug te geven."
't Nut in Zelhem
In 1912 kwam er een departement in Zelhem die een kinderzangschool en volksbibliotheek oprichtte. "Toen in 1920 het Wolfersveen werd ontgonnen, kwamen er nieuwe gezinnen en ontstond de behoefte aan een school in de buurt. Het gemeentebestuur weigerde echter om een nieuwe openbare school te bouwen," weet Ben. De Nederlandse samenleving was een groot deel van de 20ste eeuw nog sterk verzuild. Openbaar onderwijs was afhankelijk van het Rijk en later van de gemeenten. "Daarom richtte 't Nut in 1930 een Nutsbasisschool op als bijzonder neutraal onderwijs. Het was dus geen openbare school en de gemeente kon geen nee zeggen."
Nu biedt 't Nut vooral een programma met lezingen aan in een mix aan onderwerpen
De functies van 't Nut, zoals spaarbank, bibliotheek en scholen werden gaandeweg overgenomen door de overheid. De noodzaak om een aparte club te hebben verdween en ook de functie van 't Nut Zelhem veranderde. Het departement ondersteunt nu projecten met een financiële bijdrage, beschikbaar uit contributie van de leden en de huurpenningen van de voormalige Nutsschool, nu de SCCSSCHL 3.0. "We hebben hinkelpaden op schoolpleinen aangelegd, zodat kinderen meer kunnen bewegen en we hadden aandeel in het project van de Lancaster bommenwerper bij Zelhem. Samen met de gemeente zijn in 2012 duizenden bloembollen geplant voor een fleurige binnenkomst in het dorp, vanwege het 100 jarig bestaan," vertelt Cees Corts.
't Nut Zelhem anno nu
Nu biedt 't Nut vooral een lezingenprogramma aan in een mix aan onderwerpen: kunst, cultuur, muziek, gezondheid, natuur, reisverhalen en wetenschappelijke onderwerpen. "We krijgen met deze lezingen de mensen het huis uit," vertelt Cees verder. "Er was veel belangstelling voor de lezingen over burgemeester Rijpstra, Jan Steen, de laatste tsarina Alexandra Romanova en de rol van het waterschap."
't Nut houdt zeven of acht lezingen van september tot en met mei op de maandagavond en organiseert tot slot een excursie. "Dit seizoen gaat het nog over orgaandonatie, een maatschappelijk relevant onderwerp wat ook jongeren aanspreekt en over de Gazelle fabriek in Dieren. De fiets was belangrijk voor de socialisering van de samenleving. De excursie is dan naar Van Raam fietsen in Varsseveld."
Leden van 't Nut mogen zo naar binnen, niet leden betalen entree. "Maar iedereen krijgt koffie."
www.nutzelhem.nl