‘Ludger bracht geen zwaard mee maar een boek’
Prediken in een lemen hut
Door Karin Stronks
AALTEN – De rooms-katholieke Helenakerk is verkocht. Er zullen tien kerken in de sint Ludger- en Paulusparochie in andere handen komen tot 2026. Eind juni is de sleutel van de Helenakerk overgedragen aan de nieuwe eigenaar. In deze tijd, van de verkoop van kerken, wordt een stuk geschiedenis belicht. In deze krant wordt het verhaal verteld vanaf het prille begin van de rooms-katholieke kerk in deze omgeving tot het heden, over de tijd dat er juist kerken worden gesticht. Het verhaal begint 1230 jaar geleden als Ludger naar de Achterhoek reist om het evangelie te verkondigen. “Ludger bracht geen zwaard mee maar een boek.”
We zitten in de kamer bij Hans de Graaf, hij vertelt over Ludger die in de Achterhoek het evangelie komt verkondigen. Het verhaal begint in het jaar 792, 1230 jaar geleden. Ludger, van Friese afkomst, steekt bij Den Elter, iets ten zuiden van Zutphen, de IJssel over. Hij reist in opdracht van keizer Karel de Grote als missionaris over de heelwegen, ook wel koningswegen genoemd, naar het land van de Saksen om te vertellen over het evangelie. Een gevaarlijke missie, de Saksen zijn in die tijd verdeeld in verschillende stammen. De Graaf: “Het recht van de sterkste geldt, het zwaard wordt gehanteerd en er worden kinderen geofferd.”
De Hoven
In Aalten bevindt zich in die tijd een hooggelegen nederzetting bij de lager gelegen Slingebeek. Op de plek, nu De Hoven, staan een paar hutten, gebouwd van gevlochten wilgentakken met leem en dierenmest opgevuld. Ludger trekt met zijn volgelingen naar Wichmond, Zelhem, Halle en Aalten. “Ludger predikte het evangelie. Hij deed dit op een creatieve manier, door de verhalen te vertellen in voor Saksen begrijpelijke taal. Hij heeft de vier evangeliën, van Marcus, Johannes, Mattheüs en Lucas, samengevoegd tot één harmonisch evangelie”, vertelt Hans de Graaf, “Over het gebruik van de taal, Saksen kennen geen ezel. Ludger sprak over een paard. In plaats van apostelen had hij het over hoofdmannen. Dat was de taal die de Saksen konden verstaan, begrijpen.”
Buiten
Aanvankelijk predikt Ludger buiten. Zijn reiskist gebruikt de missionaris als altaar. Later is een huis gebouwd, ongeveer op de plek waar nu de Oude Helenakerk staat. Als materialen zijn leem, wilgentakken en dierlijke mest gebruikt. Het dak wordt gestut door planken aan weerszijden. Een kruis, een grote steen en een boom worden bij het allereerste kerkje geplaatst.
Het kost veel doorzettingsvermogen, optimisme en overtuigingskracht om het christelijk geloof aan de Saksen over te brengen. “Ludger begon goed, hij kwam met een boek en niet met een zwaard.” Bovendien krijgt Ludger hulp van kolonisten, van mensen die zich vanuit andere delen van Nederland in het gebied van de Saksen hebben gevestigd. “De geschiedenis kunnen we vertellen door vondsten die zijn gedaan. In de jaren ’30 is in de Damstraat een belangrijke vondst gedaan. Er is een graf van een kolonist gevonden dat dateert uit ongeveer het jaar 800. In het graf is een deel van zijn uitrusting aangetroffen, het zilveren beslag van een gordel, stijgbeugels en de knop van zijn schild. Dat betekent dat er christelijke invloeden waren, Saksen verbrandden hun doden”, vertelt De Graaf.
Abdij
Het eerste zeer eenvoudige kerkje is gesticht, de Saksen worden onderwezen in het rooms-katholieke geloof. Ludger trekt verder om zijn missie te volbrengen. Volgelingen en andere zendelingen ofwel missionarissen nemen de taak van hem over in Aalten en de andere plaatsen die door Ludger zijn aangedaan. "Ludger vertrekt naar Winterswijk en trekt verder naar onder andere Munster. Hij sticht een abdij in het Duitse Werden in 796. Hij sterft in Billerbeck in 809, op 67-jarige leeftijd. In Werden wordt sinds 1128 elk jaar op de eerste zondag van september een processie gehouden, de resten van Ludger worden op deze dag in een fraaie schrijn door de stad gedragen. In 2009 is bij Den Elter, waar Ludger de IJssel is overgestoken, door de LudgerKring een monument onthuld.” In Aalten is een straat naar Ludger vernoemd.
Wordt vervolgd
