Dominee Jan Kool gaat met emeritaat
Algemeen'De hereniging vormt voor mij persoonlijk het hoogtepunt'
Door Jan Hendriksen
VORDEN – Als hij alles van de voren geweten had dan had de afscheidsdienst een week later plaatsgevonden. "Ik had de datum van de dienst mede bepaald door een oriëntatiereis die mijn vrouw en ik gaan maken voor een eventuele gemeentereis die ik voor volgend jaar nog in petto heb. Bestemming: Armenië en Georgië. Maar nu moeten we het grootste deel van het festival Mañana Mañana missen. En dat is best wel jammer. Het is een fantastisch evenement voor Vorden. Ik spreek uit ervaring. Ben er vorig jaar geweest." Zondagmiddag 17 juni om 14.00 uur neemt de Protestantse Gemeente Vorden in de Dorpskerk tijdens een speciale dienst afscheid van ds. Jan Kool. De Vordense dominee (65) gaat met emeritaat. Op 23 juli bereikt Jan Kool de 'gepensioneerde' leeftijd.
Als we op een doordeweekse dag ten huize 't Venhorst van de familie Kool worden ontvangen, betreden we vanuit de voordeur direct links de 'overvolle' werkkamer van Kool. Een 'kamer' met boeken, heel veel boeken, oud en nieuw en schilderijen. "Hier lees ik vaak tot diep in de nacht." We nemen daarom aan de keukentafel onder het genot van een kop koffie plaats. Jan Kool streek in 2003 met zijn vrouw Giselle (51) samen met hun twee dochters Eva-Linde en Emma-Lotte vanuit het Noord-Hollandse Schoorl in Vorden neer. "We hadden ooit de wens uitgesproken om nog eens naar het oosten te willen verhuizen. Vijftien jaar geleden deed zich die kans voor na een beroep uit Vorden. En die hebben we met beide handen aangegrepen", zo blikt Jan terug op 2003.
Een periode waarin de Hervormde Gemeente Vorden destijds met een paar vacatures te maken had. De kerkgemeente had tot dan toe twee fulltime predikanten. "Rust en opbouw waren het devies van de kerkenraad. En daar heb ik aan mogen meewerken." Jan Kool kwam uit een kerkgemeente die het traject van hereniging tussen de hervormde gemeente en gereformeerde kerk al achter de rug had. "In Vorden speelde die gedachte toen ook nadrukkelijk. Maar het is algemeen bekend dat het federatietraject moeizaam en jammer genoeg onnodig lang heeft geduurd. Het heeft als een rode draad door mijn functie als dominee in Vorden gelopen. Maar ik heb de hereniging gelukkig op de valreep nog mogen meemaken. Daar ben ik zielsgelukkig blij mee en ik geloof er ook helemaal in, in eenheid. De hereniging heeft na een klein jaar een duidelijke positieve invloed. Het kerkbezoek is duidelijk toegenomen. Mensen zijn enthousiast en willen weer een extra stapje doen. De samensmelting vormt voor mij persoonlijk dan ook het 'hoogtepunt' uit de afgelopen vijftien jaar. We zijn er voor elkaar als geloofsgemeenschap meer dan ooit. Alle tijd en moeite die de laatste tien jaar in het herenigingsproces is gestoken, werpt nu zijn vruchten af. En ook de herinrichting van de Dorpskerk behoort tot een van die mooie hoogtepunten. En zie al die activiteiten die er in de kerk door de Stichting Vrienden van de Dorpskerk worden georganiseerd. Steeds meer dorpsgenoten participeren in en rondom het kerkelijk erf. De 'spinoff' is momenteel fantastisch. De focus is er nu gericht op hoe het verschil ten goede kan worden gemaakt voor mensen in en buiten de kerk. De kerk moet wat mij betreft nog nadrukkelijker het 'kloppende hart' voor de Vordense gemeenschap worden."
Opdracht
Wat de zondagse eredienst betreft zijn er volgens Jan Kool jammer genoeg nog wel drempels die tal van dorpsgenoten ervan weerhouden te gaan. Niet in de laatste plaats de vooroordelen als zou zowel de kerk als het geloof niet meer van deze tijd en saai zijn. "Zeker, ook onze gemeente kan opener, aantrekkelijker en vitaler. Er valt nog een wereld (aan generaties) te winnen. Dit is en blijft onze opdracht. Maar intussen gaan de deuren van de Dorpskerk iedere zondag en 's zomers iedere dag open, helemaal in de geest van het mooie gedichtje 'Kerk' van Christien Crouwel: Je hoeft niet protestant te zijn en ook niet katholiek, je kunt er huppelend naar binnen of met reumatiek. Want of je fris en fruitig bent, bejaard of zelfs antiek, je bent er elke week opnieuw het hooggeëerd publiek. Je kunt er naar verstilling zoeken of naar dynamiek, je mag er met je dromen komen of met je kritiek. Al oog je nog zo sjofeltjes, al oog je nog zo sjiek, Je bent er meer dan welkom, ook alleen voor de muziek."
Teleurstelling
Gaande het gesprek blijkt dat Jan Kool eigenlijk met enige tegenzin predikant is geworden! "Ik ben eigenlijk in 1988 vanwege de echtscheiding van mijn eerste vrouw dominee geworden. Ik wilde met alle geweld na een vijfjarige theologiestudie in Zwitserland als zendingstheoloog naar Poona in India. Mijn toenmalige echtgenote stond daar destijds volledig achter. Sterker nog, zij ging een poosje naar Cambridge om daar haar Engels op te halen. Daarna zouden wij met ons gezin naar India vertrekken. Echter wat gebeurde er, bij terugkomst uit Engeland bleek zij totaal veranderd. Daardoor ontstond er een soort 'vervreemding' met als gevolg dat het vertrek naar India werd afgeblazen. Daarmee kwam een eind aan mijn ideaal om in de Derde Wereld theoloog te worden. Voor mij een enorme teleurstelling. Vrienden van mij gingen wel her en der als zodanig aan de slag. Ik vond het verschrikkelijk", zo vertelt Jan Kool.
Hij werd vicarus (leerpredikant), kwam een halfjaar in Bergen (N-H) te werken en werd vervolgens in 1988 beroepen in Kerk- en Kapel-Avezaath (Betuwe). Ging erheen met nog steeds de hoop dat het huwelijk weer op de rails zou komen. De hoop bleek ijdel, een definitieve echtscheiding kon niet uitblijven. Jan Kool: "Ik heb het daar toch wel erg moeilijk mee gehad. Toch werden het voor mij in Kerk- en Kapel-Avezaath uiteindelijk vijf leerzame jaren. Het heeft mij als dominee gevormd en waarbij ik persoonlijke zaken weer op de rit heb gekregen", zo zegt hij. Voor Jan Kool betekende de Avezathen ook het begin van hele mooie dingen. Hij leerde daar Giselle kennen. "Giselle was kapster in het dorp. Zij paste toen wel eens op mijn drie kinderen. Uiteindelijk werd ze mijn alles."
Overledenen
De laatste werkweek van dominee Jan Kool staat deze week dus volledig in het teken van zijn afscheid. "Ik laat me zondagmiddag verrassen. Ik leid samen met collega Freek Brandenburg de dienst waaraan de Cantorij haar medewerking verleent. Wat ik deze week ook nog ga doen is onder meer de graven van de overleden gemeenteleden in de afgelopen vijftien jaar bezoeken. Hoeveel dat er zijn? Daar moet ik het precieze antwoord schuldig op blijven. Minstens een paar honderd. Een aantal hebben een grote impact gehad. In de 'In memoriams' die ik van elke overledene heb geschreven, heb ik altijd geprobeerd de overledene recht te doen door de feiten juist te hebben, maar ook door de kern van de betrokken mens te raken. Liefst met één woord."
Hoe verder?
Zoals gezegd Jan Kool leest graag. "Ik denk na over dingen die ik lees, probeer een antenne te hebben voor thema's die bij de mensen leven. De honderden preken die ik heb geschreven zijn vanuit de Bijbel, maar ook vanuit mijn 'hart' geschreven. Ik kijk tegen het christelijk geloof aan als levenswijze die geïnspireerd door Jezus Christus erop uit is om de individuele mens en de maatschappij humaner te maken." Dat lezen zal voor Jan Kool misschien niet meer altijd in de nachtelijke uren plaatsvinden nu hij met emeritaat gaat. "Maar het is er dan altijd zo rustig", pareert hij de opmerking. Kool verheugt zich nu hij meer vrije tijd krijgt op de werkzaamheden in de ruime en prachtige tuin van 't Venhorst. Daar was nu soms weinig tijd voor. En ook naar de bezoekjes als 'opa' aan het eerste kleinkind ziet hij uit. Evenals de voorbereidingen voor eventuele gemeentereizen en 'last but not least' een reis naar het land waar Giselle geboren is: Australië. Kortom; "tijd om stil te zitten is er niet bij."
