‘Bilders Folly is een belevingskunstwerk’

VORDEN - De vier informatieborden bij het Vordense houtkunstwerk Bilders Folly worden binnenkort vervangen door andere exemplaren. De ergernis over de borden (“opzichtig en lelijk”) én over de ‘betuttelende’ boodschap erop (“dit is geen speelobject”) leidde zaterdag tot een ludieke protestactie met in de hoofdrol Mirjam Ganzevles en haar pop Florry.

Door Sander Grootendorst

“Wie komt er spelen?” laat Ganzevles aan het begin van haar act Florry luidkeels aan de toeschouwers vragen. “Nou”, antwoordt ze met haar eigen stem, “ik weet niet of dat nou wel zo’n goed idee is. Het schijnt heel gevaarlijk te zijn!” Florry onderwerpt het kunstwerk aan een uitgebreide test. Kan het instorten? Nee, veel te stevig. En: nee hoor, geen splinters. “Ik stoot me er ook niet aan en ik val er niet af. Dus wát is er dan zo gevaarlijk?” Ganzevles vraagt iemand uit het publiek de tekst erop voor te lezen: “De Bilders Folly is een kunstwerk en geen speelobject. Betreden op eigen risico.”

“Als je dat leest, ga je toch met knikkende knieën naar het kunstwerk toe?” Ganzevles vraagt enkele bezoekers de door haar meegebrachte omhulsels om de borden te schuiven. “Nu kunnen we veilig spelen, klimmen, springen. Of niksen. Of selfies maken.” Op een van de brede dwarsplanken heeft Ganzevles ‘Florry’s Bar’ ingericht. Ze schenkt de drankjes in.

Initiatiefnemer van de protestactie is Norma de Goederen, zij en Ganzevles kennen elkaar als tekstschrijvers en Ganzevles kent bovendien kunstenaar Floris Brasser, over wiens archief ze zich bekommert. “De naam Florry is een combinatie van de naam van de kunstenaar en het kunstwerk, Bilders Folly.” Wat dan weer een verwijzing is naar de negentiende-eeuwse schilder Johannes Bilders die het boomrijke Vordense landschap verbeeldde. Het kunstwerk staat sinds vorig jaar langs de Vordense Beek op de wandelroute van het Bilderspad.

De Goederen: “Laatst werden er opeens hekken rondom het kunstwerk geplaatst en nu dan vier van zulke ontzettend lelijke borden. Wat er op staat is bovendien onjuist en dan bedoel ik niet zozeer de spelling van het woord folly (op de borden staat foutief folley, SG). Je kunt er namelijk wél spelen, het is een belevingskunstwerk. Beautiful is het. Je mag het aanraken, erop zitten, erin klauteren. Het voldoet aan alle voorwaarden van inclusiviteit. Jongeren zitten hier te chillen, ouderen zetten hun rollator neer en maken een praatje. Het is een perfecte dating-plek.”

Belevingskunstwerken komen er steeds meer, ook in musea. De Goederen, die in verschillende musea werkzaam was, zegt dat die instellingen er eveneens mee worstelen. Ze laat twee foto’s zien. Eén van een hoge, lange trap zonder leuningen, een kunstwerk, in de tuin van Kröller-Müller. Afgesloten met hekken… En een vergelijkbare trap op een wandelroute op de Gorsselse Heide. “Daar kun je gewoon op en er staan geen waarschuwingsborden.” 

De ludieke actie in Vorden was zaterdag mede bedoeld om het gesprek over belevingskunstwerken op gang te brengen. “Er wordt nu veel te krampachtig mee omgegaan.” Wat als er toch iemand valt of struikelt en de gemeente of het museum aansprakelijk stelt? Dat punt leidt volgens De Goederen al te vaak tot uitwassen van het ‘indekvirus’. “Kijk naar Amsterdam, op sommige plekken is het een woud van borden. Dat wil je toch niet?”

Willemijn Colenbrander van de Stichting KunstInVorden en de werkgroep Bilders Folly was verrast door de actie, die ze wat zwaar aangezet vindt. “Onze ervaringen met het kunstwerk zijn tot nu toe alleen maar positief. Wel vinden ook wij dat de borden veel te opvallend zijn. Ze hebben impact op de beeldende kracht van het kunstwerk.” De oplossing komt eraan, zegt de door De Goederen uitgenodigde gemeentelijk beleidsmedewerker Maaike te Stroet. “De bordjes worden verwijderd, er komen andere, in samenspraak met de kunstenaar.” Of het er opnieuw vier moeten worden, is nog onzeker.

De gemeente handelde vanuit het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen, zegt Te Stroet. “Brassers kunstwerk zou officieel als speeltoestel gecertificeerd moeten worden en dat gaat niet gebeuren, want dan zou het helemaal moeten worden aangepast en geen kunstwerk meer zijn…”

Floris Brasser, ook uitgenodigd, denkt er het zijne van. Eerst hekken, toen borden en nu weer andere borden… “Zonde van het geld. Alles is in zulke kleine stukjes geknipt dat niemand nog het overzicht heeft. Zelfs het plaatsen van bordjes is geprivatiseerd. Maar ik ben blij dat het goed wordt opgelost. Sowieso heeft de gemeente van begin af aan loyaal meegewerkt bij het hele traject.”

Brasser komt vaak langs en ziet de meest uiteenlopende groepen en individuen van de ‘Folly’ gebruikmaken. “Bouwvakkers die in de pauze hun boterhammen eten, jongeren die er hun huiswerk doen.” Hij heeft “al vijfendertig jaar” ervaring met kunstwerken in de openbare ruimte, tot in New York aan toe. Wat is gevaarlijk? Waar ligt de verantwoordelijkheid? “Het is ook een kwestie van gewenning. Anders zou je langs alle stoepranden in Nederland hekken moeten neerzetten.”

“Wist je dat ze in Duitsland en Denemarken speeltoestellen juist gevaarlijker aan maken zijn? We leren door vallen en opstaan. Als je de jeugd te veel in bescherming neemt, maak je ze alleen maar kwetsbaar.”